öğrenciye istediği zaman, istediği yerde, istediği kadar tekrarlayabileceği yazılı, işitsel ve görsel kaynak sağlayabilen web tabanlı bir eğitim tekniğidir. Yasal düzenlemeler, epidemiyolojik ve demografik yapı, makro ve mikro ekonomik stratejiler, teknoloji ve sağlık bakım sistemleri gibi alanlarda yaşanan değişimlerden dolayı tıp eğitiminin de yeniden yapılandırılması gerektiği görüşü yaygın kabul görmektedir.1 Tıp eğitiminde e-öğrenmeye artan ilginin sebebi, eğitimin niteliğinin ve etkinliğinin artırılmasında internet temelli teknolojilerin kolaylıklarının ve gücünün farkına varılmasıdır.2
E-öğrenme eğitim kapasitesini artırmış ve eğitim kaynaklarının paylaşımını kolaylaştırmıştır. Artan talebi karşılamak amacıyla e-öğrenme, herhangi bir zaman ve herhangi bir yerde ulaşılabilir olan asenkron öğrenme biçiminin uygulanmasını mümkün kılmıştır. Ayrıca, öğrencinin faaliyetlerini otomatik olarak izleme ve çıktılarını değerlendirmeye katkıda bulunmuştur.3
Tıp eğitiminde e-öğrenmeye ilişkin pek çok uygulama örneklendirilebilir: “British Medical Journal” tarafından hazırlanan “BMJ Learning” web sitesi (group.bmj.com/products/learning) bazı modülleri ücretsiz, bazılarını ücret karşılığında sunarak hekimlerin e-öğrenme olanaklarından faydalanmalarını sağlamaktadır. Bir başka örnek olan “Medscape” web sitesinde (www.medscape.com) tüm branşlar için e-makale, e-derleme, e- olgu sunumları mevcuttur. Cerrahi teknikleri öğretmek üzere tasarlanmış olan “Websurg Sitesi” (www.websurg.com) bir başka başarılı uygulamadır. “Clinical Care Options Oncology” web sitesi (www.clinicaloptions.com), özellikle onkoloji alanındaki yenilikleri duyurmak üzere geliştirilmiştir. Çocuk cerrahisi alanında hizmet veren pedialink.aap.org web sitesi yine başarılı bir e-öğrenme portalıdır.4
Tıp eğitiminde e-öğrenmeyle birlikte gelişen bir diğer kavram olan mobil öğrenme (m-öğrenme), “mobil bilişim” ile “e-öğrenme” alanlarının birlikte değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkan ve belirli bir yere bağlı olmaksızın e-öğrenme içeriğine erişebilmeyi, dinamik olarak üretilen hizmetlerden yararlanmayı ve başkalarıyla iletişimde bulunmayı sağlayan bir öğrenme biçimidir.5
M-öğrenme, tıp öğrencileri ve genç doktorlar arasında giderek yaygınlaşan bir trenddir. Akıllı telefonların ve PDA’ların, kablosuz ağların bulunduğu ve hantal bilgisayarları kullanmanın pratik olmadığı hastane veya kliniklerde kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bu cihazların tıp eğitiminde kullanımı e-kitap, klinik beceri videoları (kütüphane olarak depolanabilir), ilaç referans rehberleri (Epocrates™ vb.), tıbbi hesap makineleri (ilaç dozu, arter kan gazı hesaplama makinesi), medikal sözlük, medikal çalışma araçları (tanı kılavuzları vb.), hasta veri tabanı yazılımları (hasta bilgilerini izlemek için kayıt defterleri) gibi medikal yazılımlar ve dosyaların üretimiyle desteklenmektedir.6
Gerek e-öğrenmenin gerekse m-öğrenmenin bir diğer önemli aracı/uygulaması ise sanal hastalardır. Sanal hasta, gerçek hayattaki klinik senaryoları simüle eden bilgisayar programlarının belirli bir türüdür. Tıp eğitiminde eğitimin kalitesi ve hasta güvenliği arasında ikilem söz konusu olabilmektedir.7 Sanal hastalar bu noktada tıp eğitimine büyük destek verme potansiyeline sahiptir.
E-öğrenme ve beraberinde gelişen m-öğrenmenin tıp eğitiminin niteliğini maliyet-etkin bir şekilde artırmasının yanı sıra, tıp mesleğinin icrasına da olumlu katkı sağladığı görülmektedir. Bu nedenle, zamanla her iki öğretim yönteminin ülkemizde yaygınlaşacağı kaçınılmazdır. Tıp fakülteleri, bilgi çağının sunduğu fırsatlardan yararlanmak, bilişim teknolojilerinden eğitim süreçlerinde ve meslek hayatlarında başarılı bir şekilde yararlanabilecek hekimler yetiştirebilmek adına e-öğrenme ve m-öğrenme konusunda gerekli yatırımları yapmalıdırlar.
Fizyolojik sınırlar içerisinde kalmanız dileğiyle.
1. Majumder A ve ark. Trends in Medical Education: Challenges and Directions for Need-based Reforms of Medical Training in South-East Asia, Indian Journal of Medical Sciences 2004;58(9):360-80.
2. Levis, KO ve ark. Leveraging e-Learning in Medical Education, Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care 2014;44:150-63.
3. Ruiz JG ve ark. The Impact of E-Learning in Medical Education. Academic Medicine 2006;81(3):207-12.
4. Terzi C. Elektronik Öğrenme.www.turkcer.org.tr/files/files/e_ogrenme_nedir.pdf 2014.
5. Küçükarslan, S ve ark. Cepte Taşınabilir Aygıtların Eğitimde Kullanılması Üzerine Bir Öneri: Mp4 Oynatıcı Örneği, Akademik Bilişim Konferansı, 11-13 Şubat, Şanlıurfa. 2009.
6. Raymond G ve McKimm J. Medical Education and E-Learning Opportunities in the South Pacific. Samoa Medical Journal 2010;2(3):36-40.
7. Holling M ve ark. Teaching the Concept of Brain Death in Undergraduate Medical Education. Journal of Surgical Education2014.